Gramophone March 2024
ORCHESTRAL REVIEWs
J. & M. Haydn
Paolo Locatelli
F. J. Haydn
Concerto for Violin and Orchestra No. 4
M. Haydn
Concerto for Viola and Harpsichord
Violin, Viola, and Conductor: Ryo Terakado
Harpsichord: Noriko Amano
Orchestra: Pearls in Baroque Chamber Orchestra
Challenge Classics (CC72983 • 51′)
Classic Voice (Italian magazine) 12 november 2024
REVIEWS (translated from Italian)
F. J. Haydn and M. Haydn
Paolo Locatelli
F. J. Haydn
Concerto for Violin and Orchestra No. 4
M. Haydn
Concerto for Viola and Harpsichord
Violin, Viola, and Conductor: Ryo Terakado
Harpsichord: Noriko Amano
Orchestra: Pearls in Baroque Chamber Orchestra
Label: Challenge Classics
If Franz Josef Haydn’s wonderful Violin Concerto No. 4 has never suffered from a lack of attention from performers and recording labels—as indeed is true of most of his legacy—the same cannot be said for the works of his younger brother, Michael.
Read more
Five years his junior, Michael was anything but a secondary composer of his time. He was highly regarded by his contemporaries and shared a close friendship with Mozart, eventually succeeding him as court organist in Salzburg. Thus, the main appeal of Ryo Terakado’s latest album, more than the excellent performance of Franz Josef Haydn’s last violin concerto (in which Terakado plays the violin), lies in the lesser-known Concerto for Viola and Harpsichord by Michael Haydn. This piece is performed alongside Noriko Amano and the Pearls in Baroque Chamber Orchestra, a small string ensemble that performs with period instruments and in historically informed style.
Composed during Michael Haydn’s stay in Hungary between 1757 and 1762, the piece captivates particularly with its unusual combination of solo instruments. The violin and viola not only blend in a unique tonal effect but also engage in a dialogue that is both parallel and contrasting. The harpsichord provides a more fragmented and measured sound, while the viola—played by Terakado himself—offers a flowing, lyrical style, emphasizing smooth phrasing and a vocal quality.
— Paolo Locatelli
De Gelderlander, 14 februari 2024
LUISTER MEE
Zwierige gedrevenheid in muziek van de gebroeders Haydn
door Maarten-Jan Dongelmans
De vioolconcerten van Franz Joseph Haydn zitten nog steeds in het verdomhoekje. Maar waarom worden ze eigenlijk zo weinig geprogrammeerd en beluisterd? Is het drietal overgeleverde stukken soms niet virtuoos genoeg? En wat horen we nu eigenlijk van Johann Michael, de jongste broer van Joseph en intieme vriend van Mozart? Het nieuwe album van Pearls of Baroque Chamber Orchestra op Challenge Classics toont aan dat het anders moet en stimuleert om verder op ontdekkingsreis te gaan.
Lees meer
De hoofdrollen zijn weggelegd voor Ryo Terakado (geboren in Bolivia) op viool enaltviool en klaveciniste (tevens muzikaal leidster) Noriko Amano. De eerste studeerde bij Sigiswald Kuijken in Den Haag. Tegenwoordig is hij onder meer concertmeester van het bekende Bach Collegium Japan.
Het klappen van de zweep
Er moeten ooit vier vioolconcerten van Joseph Haydn zijn geweest. Het tweede is echter zoek. Het Vierde vioolconcert in G schrijft hij als kapelmeester van de Esterházy’s in 1769. Haydn is dan al 37 jaar en kent het klappen van de zweep. Het concert is afgezien van de finale technisch niet al te veeleisend maar weet de viool wel op haar voordeligst te presenteren. Dat wil zeggen dat er volop genoten kan worden van elegante melodieën, parelende loopjes en zangerige passages. Verstilling gaat hand in hand met onverbloemd speelplezier.
Schitterend vastgelegd
Vooral dat laatste is evident, zowel bij Terakado als zijn begeleiders. De spelers geven de zwierigheid van Haydns werk het volle pond. De doorzichtigheid van klank is daarbij schitterend vastgelegd door opnametechnicus Guido Tichelman die de toch wat ruime akoestiek van de Doopsgezinde kerk in Haarlem uitstekend in de hand weet te houden.
Wat ook fijn is? De solist speelt zijn eigen cadensen. Stijlbewust en expressief. In het tweede deel versmelten soloviool, strijkers en klavecimbel tot een breeduit zingende eenheid. Muziek om bij weg te dromen. Het finale Allegro verrast onder meer door musetteachtige motieven.
Tintelend geluid
Het Concert voor klavecimbel en altviool in C van de jongste Haydn ken ik in de bezetting voor orgel en altviool. De versie voor klavecimbel voldoet prima en is zelfs wat sprankelender. Het dankbaar geschreven stuk ontstond tussen 1757 en 1762 toen Michael in dienst was van de bisschop van Grosswardein (tegenwoordig in Roemenië gelegen).
De combinatie van altviool en klavecimbel mag dan in de late barok ongebruikelijk zijn, zij werkt wél. De twee instrumenten smelten prachtig samen. De behoorlijk prominent opgenomen warme en sonore klank van de viola zorgt bovendien voor een charmante melancholieke touch. Een mooi contrast ook met het tintelende geluid van het klavier.
Érg snel afgelopen
Hulde tot slot voor het virtuoze aandeel van Noriko Amano, de Japanse klaveciniste die in 2019 Pearls of Baroque Chamber Orchestra oprichtte. Dit klasse ensemble is regelmatig in het Amsterdamse Concertgebouw te horen. Amano’s aanpak staat voor een forse portie brille en pittige gedrevenheid. Luister maar naar het Prestissimo, de laatste track van dit album. Adembenemend! Geen minpuntje dan? Jawel: met 51 minuten is deze cd wel érg snel afgelopen.
Luister | januari-februari 2024
Noriko Amano en Ryo Terakado geven de baroktraditie door
‘WIJ ZIJN KINDEREN VAN NEDERLAND’
Tekst: PAUL JANSSEN
Foto’s: JUAN CARLOS VILLARROEL
Pearls in Baroque. Zo heet het nieuwe barokensemble dat opgericht is door klaveciniste NORIKO AMANO. Het jonge gezelschap vol oudgedienden uit de historische uitvoeringspraktijk debuteert met een cd met werk van Joseph en Michael Haydn. Violist, altviolist en concertmeester RYO TERAKADO vertolkt de hoofdrol. “We willen met Pearls in Baroque de grote traditie van de uitvoeringspraktijk doorgeven.”
Lees meer
Het is een behoorlijk statement: jezelf als ensemble Pearls in Baroque noemen en dan een debuut-cd uitbrengen met twee nauwelijks bekende vroegklassieke werken van Joseph en Michael Haydn. Met Joseph Haydns Vierde (en laatste) vioolconcert en het bijzondere Concert voor klavecimbel en altviool van zijn broer Michael Haydn geeft Pearls in Baroque een duidelijk visitekaartje af. Het speelplezier en de ervaring spatten tenminste af van de cd met klaveciniste en artistiek leider Noriko Amano en violist annex altviolist Ryo Terakado in de hoofdrol. Met verder oude rotten in het vak zoals Lucia Swarts en Robert Franenberg in het ensemble, naast Japanse kopstukken als barokvioliste Sayuri Yamagata en altvioliste Yoshiko Morita. “De vioolconcerten van Haydn zijn helaas vrij onbekend gebleven”, zegt violist Ryo Terakado. “Terwijl vooral zijn Vierde vioolconcert in de vioolwereld vrij gangbaar is. Het is een van de eerste concerten die je als kind leert spelen. Misschien hoor je het zelden in de concertzaal omdat het technisch geen moeilijk concert is, maar het is prachtige muziek van een fantastische componist. Het is onterecht dat hij met zijn concerten zo in de schaduw van Mozart staat.”
MICHAEL VOEDDE MOZART
Toen Noriko Amado voorstelde om Michael Haydns Dubbelconcert op te nemen, opperde Terakado direct om daar het vioolconcert van zijn broer Joseph tegenover te zetten. “Niet alleen omdat het leuk is om beide broers zo naast elkaar te zetten, maar ook omdat het een mooi concert is”, verklaart Terakado. “Michael is in deze tijd enorm ondergewaardeerd. Hij was bij leven beroemder dan Mozart en had veel opdrachten. Dat wij van Mozarts hand viool-altvioolduetten hebben, komt bijvoorbeeld door Michael Haydn. Hij had de opdracht zes duetten te schrijven, maar kon het geheel door problemen met zijn gezondheid niet afmaken. Hij vroeg Mozart om twee duetten te schrijven. Het is de wreedheid van de geschiedenis dat die twee uiteindelijk beroemder zijn geworden dan het werk van Michael Haydn.” “Terwijl het Concert voor altviool en klavecimbel echt iets bijzonders is”, voegt Noriko Amado toe, die net de leskamer van Terakado in het Koninklijk Conservatorium in Den Haag binnenkomt. “Het is het enige werk dat overgeleverd is voor deze combinatie. Helaas weten we niet waarom hij het heeft geschreven.”
BAROKGRENS GEPASSEERD
Hoewel er niet veel verschil is in kwaliteit tussen de muziek van de broers Haydn, vinden de beide musici dat er wel degelijk een verschil is tussen beide concerten. “Joseph Haydn is veel experimenteler dan zijn broer”, stelt Terakado. “Michael bleef het grootste deel van zijn leven in Salzburg en beantwoordde doorlopend aan de gangbare trends, terwijl Joseph geschiedenis schreef met het begin van de klassieke symfonie en het strijkkwartet.” “Het begin van de klassieke stijl is, in een notendop, op de cd vastgelegd”, vindt Amano. “We heten Pearls in Baroque, maar deze muziek hoort daar zeker bij. Het is een doorgaand proces van barok naar de klassieke stijl. Vergeet niet dat Joseph Haydn zo’n twintig jaar ouder was dan Mozart. Toen rond 1770 de fortepiano kwam opzetten, schakelde Mozart meteen over, maar Haydn bleef vasthouden aan het klavecimbel en sommige barokke principes. In dat licht bezien, is hij echt een overgangscomponist. We willen als Pearls in Baroque muren slechten en geen onderscheid tussen barok en klassiek maken. Het gaat erom dat we goede muziek naar buiten brengen op een manier waarop het volgens ons het beste tot zijn recht komt.”
NEDERLAND GIDSLAND
Haydn en ook Mozart zijn voor musici die zijn opgeleid in de historische uitvoeringspraktijk een extensie van de barok, stelt ook Terakado. Hij zegt: “De taal, de geest en de stijl van de klassieken liggen dicht bij de barok. Het is aan ons om die geest van de componisten te recreëren.” “We werken met ervaren musici die zich enorm ontwikkeld hebben”, onderstreept Amano. “Zo spelen de strijkers met de chin-offtechniek, dus zonder kinsteun en zonder de viool onder de kin te klemmen. De volgende generatie ontwikkelt zich nu. Wij willen de kennis en ervaring die we hebben opgedaan, doorgeven aan die volgende generaties.”
Dat Terakado barok- en altviool doceert aan het Koninklijk Conservatorium, is in dit licht geen toeval. “Nederland was een van de grootste centra voor de historische uitvoeringspraktijk. Het was een pioniersland met grootheden als Anner Bijlsma, Gustav Leonhardt en Frans Brüggen. En dan had je ook nog de broers Kuijken in België, met Sigiswald als autoriteit in de chin-offtechniek. Die traditie gaat verder. Een van de doelen van Pearls in Baroque is om de grote traditie door te geven aan de volgende generatie. Het ensemble bestaat dan ook uit ervaren musici en jong talent. We vormen het midden van de brug en hebben veel te vertellen aan de jongere generatie en aan het publiek. De cd is bijvoorbeeld opgenomen in de Doopsgezinde kerk in Haarlem. Dat is voor musici uit de historische uitvoeringspraktijk bijna een heilige plek. Ik heb er in het verleden zelf vele cd’s opgenomen met onder andere La Petite Bande en Gustav Leonhardt.”
HEIFETZ ONDER DE NAALD
Terakado kreeg de traditie uit de eerste hand. “Ik kwam in aanraking met de oudemuziekpraktijk op Toho Gakuen School of Music in Tokio, de Japanse Juilliard”, vertelt hij. “Daar startte een kleine oudemuziekafdeling toen ik in het eerste jaar zat. Ik nam deel uit nieuwsgierigheid en hoorde daar alles wat tegengesteld was aan wat ik tot dan toe geleerd had over de viool en de muziek. Het was een schokkende ervaring. Er waren docenten die gestudeerd hadden in Nederland en België. Ik begon te luisteren naar opnamen van Leonhardt en het Orkest van de Achttiende Eeuw. Het was allemaal zo anders dan ik altijd dacht. Tot die tijd haatte ik Bach en Mozart, vaak de verplichte stukken op examens. Door de lessen drong het tot mij door dat het niet de muziek was, maar de eerdere manier van spelen die mij tegenstond.” Door zijn ervaring in Japan besloot Terakado naar Nederland te gaan en in Den Haag bij Sigiswald Kuijken barokviool te studeren. Daarnaast bleef hij ook altviool spelen. “Dat instrument voelt net zo natuurlijk voor mij, maar het begon met de viool. Toen ik 4 jaar was, besloten mijn ouders mij op vioolles te doen. Mijn vader kocht voor mij een verzameling klassieke lp’s. Daar waren platen van Jascha Heifetz bij. Toen ik 6 was, wilde ik als Heifetz worden. Mijn ouders hebben dat serieus genomen en zo is het begonnen.” Bij Noriko Amado ging het niet veel anders. “Mijn ouders hielden van muziek en zetten mij achter de piano. Ze brachten mij bij goede docenten. Niet met het idee dat ik musicus zou worden, maar om mij goed op te leiden. Ik hield van de piano, maar de vonk sprong pas echt over toen ik het klavecimbel hoorde. Ik houd van die tokkelklank. Veel medestudenten gingen naar Nederland en ik begreep al snel dat ik hun voorbeeld moest volgen als ik goed continuo wilde leren spelen.”
TERUG NAAR DE NATUUR
Amano studeerde aan het Koninklijk Conservatorium en het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam en trouwde met Robbert van Baaren, een achterneef van componist Kees van Baaren. Ze ontwikkelde zich tot een internationaal gerespecteerd klaveciniste en richtte in 2019 Pearls in Baroque op. “En toen kwam covid”, verzucht ze. “Inmiddels zijn we weer op koers. We hebben vele plannen, maar alles hangt af van financiën. Zo willen we veel met de in Nederland minder gewaardeerde Franse barok doen en onbekende werken onder de aandacht brengen.” “Maar het belangrijkste blijft het doorgeven van de geest van de oudemuziekbeweging”, neemt Terakado het over. “Het spelen zonder kinsteun was destijds volkomen nieuw voor mij. Ik wilde naar Nederland om uit te vinden hoe dat in zijn werk ging. Nu zijn wij er om dit soort zaken door te geven. In de zin van de historische uitvoeringspraktijk zijn wij kinderen van Nederland.” “De baroktechniek is fundamenteel”, onderstreept Amano nogmaals. “Ook richting de klassieke muziek. De oudemuziekcultuur is een cultuur van ambacht, van handgemaakte instrumenten en natuurlijke bespeling. De historische uitvoeringspraktijk is een vorm van terug naar de natuur. En dat is precies wat we nodig hebben in deze tijd. Daarom willen we de oudemuziekpraktijk en alles wat daarbij hoort doorgeven en verspreiden.”
Paspoort RYO TERAKADO
Geboren: 1961, Santa Cruz (Bolivia) Opleiding: Toho Gakuen School of Music, barokviool bij Sigiswald Kuijken aan Koninklijk Conservatorium Den Haag Carrière: concertmeester van Tokyo Philharmonic Orchestra, vanaf 1986 barokviolist-concertmeester en altviolist in onder andere Les Arts Florissants, La Chapelle Royale, Collegium Vocale Gent en La Petite Bande. Concertmeester van Bach Collegium Japan. Treedt regelmatig op als dirigent. Docent baroken altviool aan Koninklijk Conservatorium.
Paspoort NORIKO AMANO
Geboren: ?, Tokio Opleiding: Toho Gakuen School of Music, Keio Universiteit (muziekwetenschap), Koninklijk Conservatorium Den Haag, Sweelinck Conservatorium Amsterdam Carrière: Amano ontwikkelde zich tot een internationaal gerespecteerd soliste en ensemblespeelster. In 2019 richtte ze Pearls in Baroque op
